

กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 
แนวคิดการพัฒนาชุมชนที่เกิดขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๘๓ ได้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการพัฒนาในกลุ่มประเทศเครือจักรภพจากเดิมมาเป็น การพัฒนาที่เห็นว่าประชาชนเป็นแกนกลางของพลังขับเคลื่อนทางสังคม เมื่อแนวคิดการพัฒนาชุมชนนี้เผยแพร่ออกไปจนก่อเกิดเป็นปรัชญาเกี่ยวกับการทำ งานร่วมกันอย่างใกล้ชิดระหว่างประชาชนกับรัฐบาลในการปรับปรุงสภาพความเป็น อยู่ซึ่งเรียกว่าขบวนการพัฒนาชุมชน ขบวนการดังกล่าวได้ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาในประเทศไทยด้วยเช่นกัน
.
ในปี พ.ศ. ๒๔๘๓
กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศใช้แผนการบูรณะชนบทพัฒนา โดยมีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ สร้างสรรค์ชีวิตจิตใจของประชาชนในชนบทให้เหมาะสมที่จะเป็นพลเมืองดี และส่งเสริมให้ประชาชนมีการครองชีพที่ดีขึ้น และได้จัดตั้งสำนักงานพัฒนาการท้องถิ่นขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๙๙ เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาท้องถิ่น และมีการริเริ่มโครงการพัฒนาท้องถิ่นในปีถัดมาโดยมีปลัดพัฒนากรเป็นผู้ ปฏิบัติงานซึ่งเรียกกันในภายหลังว่าพัฒนากร
.
ในปี พ.ศ. ๒๕๐๕
รัฐบาลได้ออกพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวงทบวงกรม ฉบับที่ ๑๐ และจัดตั้งกรมการพัฒนาชุมชนขึ้นเป็นหน่วยงานในสังกัดกระทรวงมหาดไทยเมื่อวัน ที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๐๕ ภารกิจในระยะแรกของกรมการพัฒนาชุมชนคือ ปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนในชนบทโดยการมีส่วนร่วมของประชาชนและการพัฒนา ตนเอง ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าพัฒนากรต้องทำงานกับประชาชน มิใช่ทำให้ประชาชน
จุดเริ่มต้นของอำเภอนี้คือ นิคมคำสร้อย ที่จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2499 ตามมติของคณะกรรมการจัดที่ดินแห่งชาติ บริเวณภาคอีสาน (พื้นที่ตำบลนากอก) เพื่อจัดสรรที่ดินให้ประชาชนมีที่ทำกินเป็นของตนเอง
พื้นที่เดิมตั้งอยู่ในเขตป่าสงวน ชื่อ ดงบังอี้ มีอาณาเขตตามแนวถนนชยางกูร (อุบลราชธานี–นครพนม) ซึ่งต่อมาได้รับการขยายเขตออกไปทางทิศตะวันตกอีกประมาณ 9 กิโลเมตร
เนื่องจากอำเภอมุกดาหารในขณะนั้นมีพื้นที่กว้างและให้บริการไม่ทั่ว ถึงกระทรวงมหาดไทยจึงประกาศแบ่งพื้นที่ออก ตั้งเป็น กิ่งอำเภอนิคมคำสร้อย เมื่อวันที่ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2518 โดยแยกจากอำเภอมุกดาหาร จังหวัดนครพนม ครอบคลุม 5 ตำบล ได้แก่:
นิคมคำสร้อย, นากอก, นาอุดม, หนองแวง และกกแดง
ในวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2522 กิ่งอำเภอนิคมคำสร้อยถูกยกฐานะขึ้นเป็น อำเภอนิคมคำสร้อย เพื่ออำนวยความสะดวกในการบริหารจัดการและส่งเสริมการพัฒนาท้องถิ่น
เมื่อวันที่ 26 กันยายน พ.ศ. 2525 พระราชบัญญัติได้จัดตั้ง จังหวัดมุกดาหาร ขึ้น โดยแยกพื้นที่ออกจากจังหวัดนครพนม ซึ่งรวมถึงอำเภอนิคมคำสร้อยที่กลายเป็นหนึ่งในอำเภอของจังหวัดใหม่นี้
ปี พ.ศ. 2522 มีการเพิ่มตำบลใหม่คือ ตำบลโชคชัย แยกมาจากตำบลนิคมคำสร้อย
ปี พ.ศ. 2527 เพิ่มอีกตำบลคือ ตำบลร่มเกล้า แยกจากตำบลโชคชัย กกแดง และนิคมคำสร้อย
ตำบลนิคมคำสร้อย
ตำบลนากอก
ตำบลนาอุดม
ตำบลหนองแวง
ตำบลกกแดง
ตำบลโชคชัย
ตำบลร่มเกล้า
แต่ละตำบลยังแบ่งออกเป็นหลายหมู่บ้าน รวมแล้วทั้งหมด 79 หมู่บ้าน
.
.
.